Nieuw decreet over het vervreemden van onroerende domeingoederen en het vestigen en vervreemden van zakelijke rechten

Juridische update - Vlaamse publieke vastgoedtransacties

Sinds 1 juni 2024 moet elke Vlaamse overheidsinstelling voldoen aan nieuwe regels bij het vervreemden van haar onroerende domeingoederen, en bij het vestigen of vervreemden van zakelijke rechten. 

De nieuwe regels zijn niet enkel van toepassing op de Vlaamse Gemeenschap of het Vlaamse Gewest, maar ook op de andere overheidsinstanties binnen de Vlaamse overheid. Het betreft dan voornamelijk de intern verzelfstandigde agentschappen met rechtspersoonlijkheid, de publiekrechtelijke vormgegeven extern verzelfstandigde agentschappen en de privaatrechtelijk vormgegeven extern verzelfstandigde agentschappen met uitzondering van de investeringsmaatschappijen van de Vlaamse overheid. 

Het betreffende Decreet van 8 maart 2024 bevat de volgende krachtlijnen. 

Transparantie en mededinging 

Bij de vervreemding van onroerende domeingoederen en het vestigen en vervreemden van zakelijke rechten moeten voormelde Vlaamse overheidsinstellingen de principes van mededinging en transparantie respecteren. 

Deze principes werden ontwikkeld in de Europese en Belgische rechtspraak over het gelijkheids- en transparantiebeginsel bij de toewijzing van overheidscontracten. Zij impliceren dat passende en evenredige publiciteitsmaatregelen worden genomen, rekening houdend met de waarde, de staat en de ligging van het onroerend goed, en met de marktsituatie. Het Decreet van 8 maart 2024 legt geen dwingend procedureel kader op: hierin blijven de Vlaamse overheidsinstellingen vrij. 

Bevoegdheid van de Vlaamse Regering en parlementaire machtiging 

Met betrekking tot onroerende domeingoederen in eigendom van de Vlaamse Gemeenschap of het Vlaamse Gewest is de Vlaamse Regering in beginsel bevoegd. Enkel voor de vervreemdingen van onroerende domeingoederen waarvan de geschatte waarde meer dan 10 miljoen euro bedraagt, is een decretale machtiging van het Vlaamse Parlement vereist. 

Vrijgesteld transacties 

Enkel in volgende gevallen kan er bij de vervreemdingen van onroerende domeingoederen en de vestigingen en vervreemdingen van zakelijke rechten een rechtstreeks onderhandelde transactie tot stand komen: 

1. de geschatte waarde van het onroerend goed (of de waarde over de volledige looptijd van het zakelijk recht) is lager dan 37.500 euro; 
2. de transactie vindt plaats ter verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang; of 
3. bij een publieke transactie kan er redelijkerwijze van worden uitgegaan dat de economische en financiële belangen van de Vlaamse overheidsinstanties ernstig geschaad zouden kunnen worden. 

Hoe deze uitzonderingen beoordeeld (zullen) worden, zal in toekomstige rechtspraak duidelijk moeten worden. Er kan echter worden vastgesteld dat deze uitzonderingen de nodige marge geven om alsnog buiten het toepassingsgebied van het Decreet te vallen.