Nowa rzeczywistość e-commerce w Polsce w 2023 roku
Opublikowano 10th sty 2023
Przedsiębiorstwa i konsumenci w Polsce będą musieli dostosować się do implementacji trzech nowych unijnych aktów prawnych
Nowy rok przyniósł szereg zmian dla podmiotów związanych z branżą e-commerce oraz konsumentów w Polsce. Nowe regulacje implementujące dyrektywy weszły w życie 1 stycznia 2023 roku.
Nowe przepisy znacząco wpłyną na dotychczasową działalność wielu przedsiębiorców, w szczególności, jeśli działają oni w branży e-commerce. Jednak ze zmianami powinny zapoznać się również, m.in.: agencje marketingowe, marketerzy czy zwykli konsumenci.
Prace nad długo oczekiwaną implementacją tych dyrektyw w Polsce nabrały tempa pod koniec 2022 roku i objęły Dyrektywę 2019/2161 dotyczącą lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta, inaczej Dyrektywę Omnibus; Dyrektywę 2019/771 w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, inaczej Dyrektywę Towarową, oraz Dyrektywę 2019/770 w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych, inaczej Dyrektywę Cyfrową.
Wskazane regulacje podyktowane są w dużej mierze chęcią zabezpieczenia interesów konsumentów w związku z rozwojem nowoczesnych technologii i cyfryzacją gospodarki przekładającą się na możliwość dotarcia do szerokiego grona klientów i zaoferowania im nowych, coraz bardziej skomplikowanych usług czy produktów.
Dyrektywa Omnibus
Dyrektywa Omnibus wprowadza szereg obowiązków informacyjnych dla przedsiębiorców odnośnie promocji i obniżek, autentyczności opinii konsumentów, plasowania produktów w ramach wyników wyszukiwania, informowania o statusie przedsiębiorcy oraz indywidualnego dostosowywania ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji. Odnosi się ona również do kwestii funkcjonalności i interoperacyjności towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych lub usług cyfrowych.
Dyrektywa Omnibus zakazuje wprowadzania na rynek towarów o podwójnej jakości (dual quality). Przewiduje zakaz nabywania biletów na imprezy kulturalne lub sportowe z wykorzystaniem oprogramowania pozwalającego obchodzić środki techniczne lub przekraczać limity techniczne nałożone przez pierwotnego sprzedawcę w celu odsprzedaży konsumentom, np. za pośrednictwem botów.
Jeszcze dwie dyrektywy
Dyrektywa Towarowa i Dyrektywa Cyfrowa wprowadzają zmiany w zakresie rękojmi i gwarancji konsumenckiej, pojęcie towaru z elementami cyfrowymi oraz usługi cyfrowej oraz regulacje odnośnie nowej kategorii umów, tj. umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych. Ponadto nowe przepisy uregulują także umowy opłacone danymi osobowymi.
Obowiązki przedsiębiorców
Wejście w życie przepisów implementujących te dyrektywy wiąże się z szeregiem obowiązków dla przedsiębiorców, które należy terminowo spełnić, żeby nie narazić się na karę finansową. Zaznaczyć należy, że przykładowo przez źle sformułowany regulamin właściciele sklepów e-commerce mogą stracić nawet 10% przychodów za ubiegły rok. Jednocześnie czas na wdrożenie zmian w organizacjach jest stosunkowo krótki, jeśli wziąć pod uwagę, że dostosowania wymagają nie tylko dokumenty wewnętrzne, ale odpowiednio zmodyfikowane muszą zostać również same procesy sprzedażowe, w tym marketingowe, a także sposoby komunikacji z klientami. Jest to szczególnie istotne z perspektywy budowania wizerunku marki. Obecnie szeroko dyskutowane są przypadki stron sklepów internetowych, na których ujawnione zostały fałszywe promocje, w których cena obniżona była w rzeczywistości wyższa od regularnej.
Kroki podjęte przez UOKiK
Warto przy tym zauważyć, że Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) coraz intensywniej śledzi to, co aktualnie dzieje się w sieci, świadczą o tym m.in. ostatnie kary za fałszywe opinie w Internecie. UOKiK zdążył już ukarać dwie spółki za handel nieprawdziwymi recenzjami i ocenami. Prezes UOKiK wskazał: "Publikowanie w Internecie fałszywych opinii to szczególnie naganne zjawisko. W ten sposób konsumenci wprowadzani są w błąd, a ich decyzje zakupowe ulegają zniekształceniu. To także nie fair wobec konkurencji – uczciwych przedsiębiorców, którzy nie kupują ocen, przez co mogą być np. słabiej pozycjonowani w wyszukiwarkach internetowych."
Pod lupą UOKiK znalazły się również popularne serwisy internetowe, na których sprawdzano oznaczanie treści reklamowych. Zarzuty zostały postawione dwóm spółkom, które mogą ponieść kartę w wysokości do 10% obrotu. UOKiK prowadzi także postępowania wyjaśniające w przypadku dwóch innych podmiotów. Organ nadzorczy przeanalizował również praktyki jednej z najpopularniejszych polskich platform handlu internetowego pod kątem ochrony konkurencji, jak i konsumentów. Pierwsza z wydanych decyzji dotyczyła nadużywania pozycji dominującej wobec innych przedsiębiorców, druga stosowania klauzul abuzywnych w umowach z konsumentami.
Komentarz Osborne Clarke
Co więcej, także Komisja Europejska intensywnie działa w tym zakresie. Obecnie prowadzone są konsultacje publiczne odnośnie tego czy obowiązujące akty prawne zapewniają wystarczającą ochronę konsumentów w środowisku cyfrowym.
Ocena adekwatności unijnego prawa ochrony konsumentów w zakresie sprawiedliwości cyfrowej obejmuje takie aspekty jak m.in.: podatność konsumentów na wykorzystanie tzw. dark patterns, praktyki personalizacji, marketing rekomendacyjny, w tym w szczególności influencer marketing, możliwości rozwiązywania umów (w niektórych jurysdykcjach funkcjonuje tzw. cancellation button, który znacząco ułatwia konsumentowi ten proces), umowy o świadczenie usług w ramach abonamentu, marketing przedmiotów wirtualnych - przykładowo tzw. skórek (skinów) w grach komputerowych oraz uzależniające korzystanie z produktów cyfrowych.
Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że krajowe urzędy ochrony konkurencji i konsumentów w dalszym ciągu będą przyglądać się działaniom przedsiębiorców internetowych, dlatego też nie można przejść obojętnie wobec nadchodzących zmian.
