Nieustannie trwające promocje wprowadzają konsumentów w błąd – poinformował Prezes UOKIK

Sklepy internetowe zyskują popularność wśród polskich internautów, szczególnie jeśli chodzi o zakup odzieży czy akcesoriów. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) ściśle monitoruje sposób prowadzenia takiej działalności oraz to, czy sklepy internetowe przestrzegają przepisów o ochronie konsumentów. Niedawno UOKiK oskarżył dwa popularne sklepy działające online o wprowadzanie konsumentów w błąd. Prezentowały one ograniczoną czasowo specjalną zniżkę cenową, podczas gdy w rzeczywistości towary były dostępne w promocji w sposób ciągły. Tego rodzaju promocje były przynętą marketingową i nie oferowały rzeczywistej korzyści finansowej.

Iluzja ograniczonego czasu trwania promocji

Odwiedzając strony internetowe powyższych sklepów, konsumenci byli informowani, że mogą skorzystać z oferty promocyjnej i wpisując specjalny kod, dokonać zakupu po niższej cenie. Kody były przekazywane wraz z wiadomościami o specjalnych zniżkach, takich jak "szalona środa", "urodzinowy tydzień", "noc zakupów" i "dodatkowe -40% na wszystko, aby uczcić nasze urodziny! Kod: BDAY".

Komunikaty te prowadziły do wniosku, że tylko w tym konkretnym momencie można kupić sukienkę lub buty po wyjątkowo korzystnej i obniżonej cenie, podczas gdy w rzeczywistości konsument był poddawany manipulacji i presji. Po zakończeniu okresu promocyjnego na stronie pojawiał się nowy (lub nawet ten sam) kod rabatowy i rozpoczynała się kolejna promocja oferująca podobną zniżkę.

Uwaga na fałszywe liczniki czasu!

Dodatkowo, na stronach tych sklepów internetowych znajdowały się liczniki czasu do końca promocji, więc oferta ponownie była przedstawiana jako ograniczona w czasie. Gdy kończył się czas promocji, następował reset i licznik zaczynał odliczać czas do następnej rzekomej oferty specjalnej. Takie działanie stanowi przykład dark patterns, czyli praktyk, które wykorzystują wiedzę o zachowaniach użytkowników do wpływania na ich decyzje. Niedozwoloną praktyką rynkową dla sklepów internetowych jest sugerowanie, że istnieje ograniczony okres atrakcyjnych promocji cenowych, podczas gdy są one stosowane w sposób ciągły. Stałe promocje są w rzeczywistości marketingowym sposobem prezentowania regularnych cen, które nie oferują rzeczywistych korzyści cenowych, wywierają sztuczną presję i wprowadzają kupującego w błąd.

Liczniki czasu są obecnie w centrum zainteresowania organów nadzorczych w Europie. Niedawno Consumer Protection Cooperation (CPC) wraz z Komisją Europejską podjęły się przeglądu 399 stron internetowych sprzedawców detalicznych pod kątem stosowania manipulacyjnych praktyk internetowych, w tym w zakresie korzystania z fałszywych liczników czasu. Ujawniono, że 42 strony wykorzystywały tę metodę. UOKiK zajął się tą kwestią także w ramach swoich kont w mediach społecznościowych, gdzie podkreślił, że wykorzystanie liczników czasu jest formą manipulacji opierającej się na presji czasu.

Komentarz Osborne Clarke

UOKiK przykłada dużą wagę do tego, aby komunikacja między przedsiębiorcami a konsumentami była przejrzysta i w żaden sposób nie wprowadzała w błąd. Proces decyzyjny konsumenta nie powinien podlegać żadnym naciskom ani działaniom socjotechnicznym.

Poza dark patterns i obowiązkami wynikającymi wprost z polskich regulacji, UOKiK przygląda się praktykom podmiotów z sektora odzieżowo-kosmetycznego, aby zweryfikować, czy stosowały one praktyki z zakresu greenwashingu w ramach swojej komunikacji z klientami. Może to być związane z faktem, że w marcu Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie uzasadnienia i przekazywania wyraźnych oświadczeń dotyczących ekologiczności, aby zapewnić konsumentom wiarygodne, porównywalne i weryfikowalne informacje o produktach. Obecnie konsumentom trudno jest zrozumieć treść etykiet i oświadczeń dotyczących wpływu na środowisko produktów i przedsiębiorstw. Oświadczenia i obietnice składane w tym zakresie często nie są wiarygodne, a konsumenci mogą być wprowadzani w błąd, zaś przedsiębiorstwa stwarzać fałszywe przekonanie o swoim pozytywnym lub przynajmniej mniej szkodliwym wpływie na środowisko. Powyższe działania wpisują się również w trend wzmacniania ochrony konsumentów przez odpowiednie organy.