Na co powinny uważać firmy technologiczne stosując klauzule modyfikacyjne w Polsce?
Opublikowano 22nd sie 2023
Platformy działające w Polsce muszą być świadome obowiązujących zasad ochrony konsumentów przy zmianie warunków umowy. Stosowanie klauzul modyfikacyjnych od dawna stanowi istotne zagadnienie w ramach konstruowania wzorców umownych kierowanych do konsumentów. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), uznawany za jednego z bardziej surowych regulatorów w skali europejskiej, przygląda się w ostatnim czasie sposobom informowania konsumentów o wszelkich zmianach dotyczących wprowadzanych towarów lub usług.
Wyłącznie w umowach na czas nieokreślony
Klauzula modyfikacyjna może być stosowana wyłącznie w przypadku stosunków umownych o charakterze ciągłym, gdyż mogą być one rozwiązane przez każdą ze stron bez ponoszenia dodatkowych konsekwencji finansowych przez konsumenta. W przypadku umów zawieranych na czas określony, strony ustalają ściśle określone warunki: konsument w zamian za niższą cenę abonamentu lub inne korzyści zobowiązuje się do korzystania z usług przedsiębiorcy przez określony czas. Dlatego też, zdaniem Prezesa UOKiK, przedsiębiorcy nie powinni dowolnie zmieniać warunków umów zawieranych na czas określony, które przecież wiążą obie strony w równym stopniu.
Niezbędne elementy klauzuli modyfikacyjnej
Jakie są wymogi skutecznej klauzuli modyfikacyjnej?
1) Powinna być ona od początku prawidłowo skonstruowana, tj. w treści muszą zostać wskazane konkretne okoliczności, które mogą stanowić podstawę do zmiany umowy. Co więcej, okoliczności te powinny obiektywnie uzasadniać potencjalną zmianę, np. klauzula, która posługiwałaby się jedynie terminem „ważne powody” bez ich sprecyzowania, nie odniosłaby skutku.
2) W przypadku modyfikacji konsument powinien zostać poinformowany o nowej treści warunków poprzez ich doręczenie, nawet gdy ich stosowanie w stosunkach danego rodzaju jest zwyczajowo przyjęte i łatwo jest zapoznać się z ich treścią. Nie wystarczy poinformowanie konsumenta jedynie o samym fakcie zmiany postanowień. Powinien on bowiem otrzymać co najmniej treść postanowień, które mają ulec zmianie.
3) Po otrzymaniu wypowiedzenia konsument powinien mieć możliwość rozwiązania umowy z zachowaniem kolejnego okresu wypowiedzenia. Jeśli tego nie zrobi, to wówczas zmieniona wersja umowy będzie obowiązywać od dnia upływu okresu wypowiedzenia. W takim przypadku konsument nie ponosi żadnych negatywnych konsekwencji rozwiązania umowy.
Wymóg wyraźnej zgody
Prezes UOKiK postawił niedawno zarzuty jednemu z największych w Polsce dostawców szerokopasmowego internetu, telewizji cyfrowej, telefonii i usług mobilnych. Klienci tego dostawcy zostali obciążeni opłatami za dodatkowe kanały telewizyjne i wyższą prędkość internetu, mimo że nie zamawiali tych usług. Były to dla nich nowe produkty, a przedsiębiorca nie uzyskał zgody lub wyraźnego oświadczenia woli klientów na ich uruchomienie i pobieranie dodatkowych opłat. Sytuacji nie zmienił fakt, że spółka umożliwiła swoim klientom rezygnację z nowych usług w ciągu sześciu miesięcy bez ponoszenia jakichkolwiek opłat. Przedsiębiorca nie powinien bowiem jednostronnie zmieniać zakresu świadczonych usług w celu uruchomienia nowych, a następnie wymagać od konsumentów uiszczania wyższej opłaty abonamentowej za niezamówione produkty lub rezygnacji z nowych warunków. Wszystkie te opcje prowadzą do przeniesienia ciężaru braku wyrażenia zgody na nowe, niezamówione usługi na konsumentów, co jest prawnie zabronione.
Komentarz ekspertów Osborne Clarke
Klauzula modyfikacyjna wywołuje wiele wątpliwości w praktyce. UOKiK weryfikował przykładowo czy układ graficzny i wielkość czcionki mogą sugerować inną wysokość opłat niż w rzeczywistości. Takie praktyki mogą zostać uznane za naruszające zbiorowe interesy konsumentów. W przypadku stwierdzenia naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, Prezes UOKiK może nałożyć karę w wysokości do 10% obrotu na przedsiębiorcę i do 2 mln zł na osobę zarządzającą.
