Dark patterns, czyli pułapki internetowe zastawiane na konsumentów
Opublikowano 25th paź 2023
Obecnie w strategiach e-commerce firmy opracowują nowe sposoby kontaktu z konsumentami i zachęcania ich do zakupu oferowanych towarów i usług, np. poprzez tzw. dark patterns. Tym samym zauważamy rosnące zainteresowanie organów regulacyjnych internetowymi działaniami przedsiębiorców, które mają przełożenie na rzeczywiste zagrożenie dla interesów konsumentów.
W ostatnim czasie prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) nałożył karę nie tylko na spółkę, ale i na jej prezesa. Powodem było stosowanie praktyk mających potencjalnie wpływ na decyzje i zachowania konsumentów, m.in. skłonienie klientów do płatnej subskrypcji bez ich wiedzy przez odpowiednie wykorzystanie środków komunikacji na odległość i interfejsu strony (niewłaściwie oznaczano przycisk służący do internetowego składania zamówienia). Takie manipulacje stosowane przez sklepy internetowe określane są jako dark patterns.
Do dark patterns zaliczamy także dodawanie do koszyka produktu bez wiedzy konsumenta. To właśnie za takie praktyki prezes UOKiK niedawno postawił międzynarodowej spółce zarzut naruszania zbiorowych interesów konsumentów. Produkty były dodawane do koszyka automatycznie, a nieświadomi konsumenci mogli podczas składania zamówienia nie zauważyć nadmiarowych pozycji i dokonać nieplanowanych zakupów. Po otrzymaniu przesyłki konsument mógł zaakceptować sytuację i zachować niechciany produkt lub poświęcić swój czas i pieniądze, aby go zwrócić.
W tym kontekście ekspertki Osborne Clarke – Monika Gaczkowska i Aleksandra Szczęsna – zauważają:
„Co istotne, katalog praktyk zaliczanych do dark patterns jest – ze względu na różnorodność interfejsów stron internetowych – otwarty i nie sposób wykluczyć, że będzie ewoluował wraz z rozwojem technologii. Już teraz możemy rozróżnić bardzo wiele rodzajów takich praktyk, między innymi zapobieganie porównywaniu cen (ang. comparison prevention), utrudnianie rezygnacji z subskrypcji (ang. roach motel) czy upodabnianie się reklam do interfejsu strony (ang. disguised ads)”.
Uzasadnione wydaje się zatem stwierdzenie, że jesteśmy dopiero na początku walki z wykorzystaniem dark patterns.
***
Więcej na ten temat w dzienniku Rzeczpospolita >
