Czy producenci baterii do aut elektrycznych powinni przygotować się na regulacyjną rewolucję?

Po wejściu w życie Rozporządzenie dot. baterii będzie obowiązywać we wszystkich krajach członkowskich UE, bez potrzeby jego implementacji do prawa krajowego, jak ma to miejsce w przypadku dyrektyw. Oznacza to, że przedsiębiorcy zajmujący się wprowadzaniem baterii na rynek  będą musieli dostosować się do regulacji zawartych w rozporządzeniu i wypełnić nałożone na nich obowiązki we wskazanych w Rozporządzeniu terminach. 

Kiedy poszczególne obowiązki wejdą w życie dowiemy się po publikacji ostatecznej wersji Rozporządzenia dot. baterii. Jednak zgodnie z komunikatem KE, pierwsze obowiązki przewidziane w Rozporządzeniu dot. baterii mają obowiązywać już w 2024 r.

Jakie zmiany przyniesie Rozporządzenie dot. baterii?

Regulacje zawarte w Rozporządzeniu dot. baterii mają doprowadzić do tego, że baterie staną się bardziej zrównoważone, co ma przyczynić się do osiągniecia celów klimatycznych EU – m.in. w zakresie dojścia do gospodarki o obiegu zamkniętym. 

Dlatego regulacje przewidziane w Rozporządzeniu dot. baterii będą dotyczyć całego cyklu życia baterii – od momentu pozyskania surowców potrzebnych do jej produkcji, poprzez proces produkcyjny, użycie baterii, do momentu gdy bateria staje się odpadem. Rozporządzenie zawiera także regulacje dot. ponownego wykorzystania baterii i ich recyklingu.
Rozporządzenie znajdzie zastosowanie dla baterii różnego rodzaju – od baterii przenośnych po przemysłowe. Rozporządzenie wyodrębnia kilka typów baterii (np. akumulatory SLI; baterie do lekkich środków transportu) określając dla każdego z nich szczegółowe wymagania. 

Co te zmiany oznaczają dla producentów akumulatorów do pojazdów elektrycznych?

Jednym z typów baterii wyodrębnionym w Rozporządzeniu są akumulatory pojazdów elektrycznych – a więc akumulatory zaprojektowane specjalnie w celu zapewniania trakcji do pojazdów hybrydowych i elektrycznych.

Wśród wymogów jakie będą musiały spełnić akumulatory pojazdów elektrycznych należy wymienić chociażby ograniczenia dot. stosowania substancji niebezpiecznych, wymogi dot. śladu węglowego baterii, zawartości recyklatów czy parametrów wydajności elektrochemicznej i trwałości. To na producentach będzie z zasady ciążyć obowiązek sporządzenia odpowiedniej dokumentacji dot. baterii i przeprowadzenia procedury oceny zgodności.

Część z tych obowiązków będzie wchodziła w życie stopniowo. W ramach przykładu warto odwołać się do wymogów dotyczących śladu węglowego baterii.  

W pierwszym etapie Rozporządzenie będzie wymagać policzenia śladu węglowego baterii dla każdego modelu produkowanego w danym zakładzie i uwzględnienia tej informacji w deklaracji śladu węglowego baterii. Wytyczne co do sposobu obliczenia śladu węglowego określi KE w akcie delegowanym. Następnie, wymagane będzie przyporządkowanie modelu baterii do odpowiedniej klasy pod kątem jego śladu węglowego i umieszczenie oznaczenia tej klasy na baterii. W ostatnim etapie, rozporządzenie wprowadzi maksymalne poziomy śladu węglowego dla całego cyklu życia baterii, którego nie będą mogły przekroczyć baterie. Poziomy te określi KE w akcie delegowanym.

Podobnie stopniowo będą wchodzić w życie wymogi dot. zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w bateriach. Początkowo wymagane będzie wskazanie zawartości tych materiałów w dokumentacji baterii; następnie baterie będą musiały spełnić wymogi dotyczące minimalnej zawartości tych materiałów w bateriach. Jak wynika z doniesień prasowych, poziomy te dla baterii pojazdów elektrycznych wstępnie wyniosą 16% kobaltu, 85% ołowiu, 6% litu i 6% niklu.

Rozporządzenie wprowadza szereg wymogów w zakresie oznakowania baterii oraz tzw. paszport baterii – czyli elektroniczny wpis dot. baterii, który będzie stanowił źródło informacji o baterii. Szczegóły techniczne dot. paszportu baterii poznamy po przyjęciu aktów delegowanych przez KE.

Po wejściu w życie Rozporządzenia dot. baterii producenci baterii (akumulatorów) na potrzeby elektromobilności będą musieli zatem zapewnić, że produkowane przez nich baterie (akumulatory) spełnią określone w rozporządzeniu wymagania, odpowiednio je oznaczyć i sporządzić stosowną dokumentację. Będzie to wymagać zmian już na etapie procesu produkcji akumulatorów.

Czy Rozporządzenie odnosi się do gospodarowania odpadami baterii?

Rozporządzenie dot. baterii określi szczegółowe kwestie związane z ich ponownym użyciem jak i nałoży na producentów akumulatorów aut elektrycznych obowiązki związane z odpowiednim zagospodarowaniem odpadów bateryjnych – co ma przyczynić się do zapewnienia szerszego recyklingu baterii.

Na producentów akumulatorów pojazdów elektrycznych zostanie nałożony obowiązek stworzenia systemu odbioru zużytych baterii od użytkowników końcowych. Rozporządzenie przewiduje także uregulowanie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), w którym producenci baterii mają partycypować w określonych kosztach związanych z gospodarowaniem odpadami baterii. Wiązać się to będzie także z obowiązkiem wpisu do odpowiedniego rejestru w krajach, w których producent udostępnia baterie na rynku (w Polsce będzie to zapewne BDO) czy obowiązkami sprawozdawczymi. Obowiązki te obejmą także producentów akumulatory pojazdów elektrycznych wprowadzających je do obrotu. Zgodnie z komunikatem prasowym KE ramy regulacyjne dotyczące ROP zaczną obowiązywać w połowie 2025 r.

Co w praktyce nowe regulacje będą oznaczać dla podmiotów z branży elektromobilności?

Opisane powyżej nowe obowiązki to wyłącznie przykłady tego co Rozporządzenie dot. baterii przyniesie producentom baterii do pojazdów elektrycznych. Nadal czekamy na formalne przyjęcie Rozporządzenia – wtedy poznamy jego ostateczne brzmienie, co pozwoli nam szczegółowo określić jakie obowiązki i w jakim terminie zostaną nałożone na te podmioty. 
Pewne jest, że zmiany wynikające z Rozporządzenia dot. baterii będą musiały być uwzględnione już na etapie produkcji baterii (akumulatorów) – tak, żeby baterie spełniały chociażby wymogi w zakresie śladu węglowego czy zawartości recyklatów. Kluczowe będzie wdrożenie odpowiednich rozwiązań pozwalających na zebranie wszystkich wymaganych przez Rozporządzenie danych dot. baterii pozwalających na jej właściwe oznakowanie jak i sporządzenie wymaganej dokumentacji.  

Konieczne będzie także odpowiednie rozpoznanie obowiązków w zakresie ROP, a następnie podjęcie decyzji jak te obowiązki wykonać. Rozporządzenie dopuści wyznaczenie autoryzowanego przedstawiciela (a niekiedy będzie tego wymagać), możliwe będzie także wykonanie obowiązków przez organizację odpowiedzialności producentów.

Konieczne będzie także dostosowanie procedur compliance tak, aby spełnić wymogi dotyczące należytej staranności określone w rozporządzeniu i wykazać, że surowce wykorzystane do produkcji baterii zostały pozyskane w sposób odpowiedzialny. 

Dlatego producenci baterii do elektromobilności powinni przeanalizować Rozporządzenie dot. baterii niezwłocznie po opublikowaniu jego tekstu, aby dokładnie rozpisać listę obowiązków jakie będą musieli niebawem wypełnić. 

Czy Rozporządzenie dotyczy wyłącznie producentów baterii?

Na koniec warto podkreślić, że Rozporządzenie nałoży nowe obowiązki nie tylko na producentów baterii na potrzeby elektromobilności, ale i na inne podmioty zajmujące się obrotem bateriami – np. ich importerów czy dystrybutorów. Obowiązki te obejmą m.in. weryfikację czy wprowadzane przez nich do obrotu baterie spełniają określone wymagania m.in. w zakresie dokumentacji czy oznakowania. W pewnych sytuacjach na tych podmiotach mogą ciążyć analogiczne obowiązki jak te znajdujące zastosowanie do producentów baterii (np. w sytuacji dokonania określonych zmian w baterii lub zmiany jej przeznaczenia przez importera lub dystrybutora). 

Dlatego podmioty te także powinny przyjrzeć się Rozporządzeniu i zweryfikować jakie obowiązki będą na nich ciążyć i od kiedy.

¹ Chodzi o prace zainicjowane wnioskiem dot. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie baterii i zużytych baterii, uchylające dyrektywę 2006/66/WE i zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/1020; COM/2020/798 final